2020-09-27
Zażądajmy od narodów mówiących językami, w których są „slav/slave” lub „slave/sklave”, aby zamienili swoje słowa o znaczeniu „niewolnik” na takie, które nie mają związku ze Słowianami i nas nie obrażają.
Niby każdy zna angielski i niby każdy kiedyś natrafił na tę przykrość, że „Słowianin” w tym języku jest Slav, a „niewolnik” jest slave. Różnica jednej litery w dodatku niemej. Pierwsze słówko czyta się [sla:v], drugie [sleiv]. Tak czy siak, pomylić je łatwo i trudno spamiętać, czym się różnią. Czy native-speakers (i nie-native) mylą się? Czy te dwa słowa leżą im w sąsiednich komórkach mózgowej pamięci? Należałoby ich spytać. Czy ktoś pytał? Badania robił?
Mniej znany jest fakt, że prawie we wszystkich językach zachodniej Europy (zobacz zestawienie na końcu!), a za nimi w językach używanych przez obie Ameryki, Australię, południową Afrykę i znanych przez znaczną część reszty ludności świata, Słowianin i niewolnik brzmią łudząco podobnie. Tak jest we wszystkich (dosłownie) językach romańskich, łącznie z prowincjonalnymi dialektami. Nawet u poczciwych Rumunów, którym z racji sąsiedztwa i wspólnej historii powinni wykazać się większą wrażliwością wobec otaczających ich Słowian. Tak jest w prawie wszystkich językach germańskich, z chwalebnym wyjątkiem islandzkiego, gdzie niewolnik ma prastare słowo þræll. Utożsamianie Słowianina z niewolnikiem przeciekło też do języków celtyckich, baskijskiego, maltańskiego i albańskiego. Oparli się tej modzie Grecy i sława im za to.
Polichromia Zofii Stryjeńskiej z 1928 na Rynku Starego Miasta w Warszawie, zrekonstruowana.
Źródło: Wikimedia Commons.
Fragment nawiązujący do znaku Wodnika - w winiecie artykułu.
W większości przedmiotowych języków odróżnia się jedno od drugiego literką/fonemem k: niewolnik pisze się (ale czy mówi?) przez skl, Słowianin przez samo sl. To skl niektórym (językom) sprawia kłopot z wymówieniem, pewnie takich łamańców ich gardła nie tolerują, więc owo skl zamieniają w eskla (w niektórych romańskich i w baskijskim), eskra (w galicyjskim z Hiszpanii), iskra (w sardyńskim), itd. Ale w angielskim ani w skandynawskich tego różnicującego k nie ma i jedno z drugiem (Słowianin z niewolnikiem) tym bardziej zlewają się w jedno.
Tę wredną modę przyjęły też dwa wymienione w Wikipedii języki sztuczne: esperanto i jego potomek ido. Ludwik Zamenhof najwyraźniej nie czuł w tym miejscu problemu.
Skąd to się wzięło? Proste. We wczesnym średniowieczu niewolników sprowadzano, kupowano, głównie wśród Słowian. Raczej na potrzeby ówczesnych Arabów, bo jak się wydaje, zachód Europy był za biedny, żeby u siebie niewolników trzymać w większej liczbie. Ale narody zachodniej Europy dzielnie brały w tym handlu udział jako pośrednicy i słówko się u nich przyjęło. To tak, jakby w czasach handlu Afrykanami słowo Murzyn i jego odpowiedniki w innych językach zmieniło znaczenie na „niewolnik”. Przecież niewiele do tego brakowało.
Islandzki þræll świadczy, że dawni Germanie mieli własne oryginalne miano na sługi i niewolników; podobnie w łacinie niewolnik był servus – dziwnym losu obrotem języki romańskie nie zechciały tego słowa kontynuować.
Co tym fantem zrobić? Powinniśmy, my, Słowianie, iść za ciosem śladem Afro-Amerykanów. Tamci skutecznie wypleniają z angielskiego paskudne obrażające ich słówka „nigger” lub „nigro”. Powinniśmy zebrać się razem i w siłę – a siłę mamy niemałą, jest nas jak donosi Wikipedia 317 milionów (kilkanaście razy więcej niż Czarnych Amerykanów), reprezentuje nas 13 suwerennych państw, oraz posiadamy (rękami jednego z tych państw) połowę głowic jądrowych na Ziemi. Czując swoją siłę powinniśmy zażądać od narodów mówiących tymi językami, w których są „slav & slave” lub „slave & sklave”, aby swoich „niewolników” nazwali inaczej. Tak! – Niech zamienią swoje słowa o znaczeniu „niewolnik” na takie, które nie będą mieć związku ze Słowianami i nie będą nas obrażać.
Tego trzeba od nich stanowczo zażądać.
Nie zastosują się? – Fachowcy od stosunków międzynarodowych niech wymyślą odpowiednie sposoby nacisku.
Niech dotrze do nich, że Słowianie mają swoje imię od sławy. I że dla nas to słowo jest jednym z najdumniejszych z dumnych. I nie pozwolimy go deprecjonować.
Słowianie | Niewolnictwo | Język |
---|---|---|
Sllavët | Skllavëria | albański |
Slawen | Sklaverei | Alemannisch |
Slavs | Slavery | angielski |
Pueblos eslavos | Esclavitut | aragoński |
Pueblos eslavos | Esclavitú | asturyjski |
Eslaviar | Esklabotza | baskijski |
Slawn | Sklaverei | bawarski |
Sklaverezh | bretoński | |
Slaveree | dolnoniemiecki | |
Slaviske folkeslag | Slaveri | duński |
Slavoj | Sklaveco | esperanto |
Esclavitú | estremadurski | |
Slaves | Esclavage | francuski |
Pobos eslavos | Escravitude | galicyjski |
Pueblos eslavos | Esclavitud | hiszpański |
Sklaveso | ido | |
Slavaigh | Sclábhaíocht | irlandzki |
Slievri | jamajski | |
shkləferey | jidysz | |
Eslaus | Esclavitud | kataloński |
Isklaw | keczua | |
Esklavaj | kreolski haitański | |
Slavernie | limburski | |
Sklaverei | luksemburski | |
Skjavitu | maltański | |
Scrabatura | mirandyjski | |
Slavische volkeren | Slavernij | niderlandzki |
Slawen | Sklaverei | niemiecki |
Slavere | Slaveri | norweski (bokmal) |
Slaviske folk | Slaveri | norweski (nynorsk) |
Esclavatge | oksytański | |
Sklabitut | papiamento | |
Slav | S-ciavitu | piemoncki |
Eslavos | Escravidao | portugalski |
Slavi | Sclavie | rumuński |
Iscravidade | sardyński | |
Slavs | Sclavery | scots |
Schiavismu | sycylijski | |
Slaver | Slaveri | szwedzki |
Slavi | Schiavismo | włoski |
Slaven (folk) | Slavernij | zachodniofryzyjski |
Na podstawie Wikipedii. Nie wyciągałem z alfabetów nie-łacińskich.
Ponieważ słowa o znaczeniu „Słowianie” okazały się trudniej
seryjnie dostępne niż te o znaczeniu „niewolnictwo”, nie
wszystkie wkleiłem, dlatego puste miejsca w tabeli. Kolumna „język”
stoi po prawej, ponieważ nie znalazłem edytora, który przestawia
kolumny.
Pogrubione języki państwowe, podkreślone międzynarodowe, pochyłe sztuczne.
Komentarze:
2020-09-27 JSC: Jakoś mi takie batalie językowe nie leżą...
a podczepianie się pod kwestie czarnej skóry to może przynieść więcej złego niż dobrego... Przecież nikt nie będzie wnikał czy u na słowo murzyn ma znaczenie neutralne czy nie tylko będzie nas zmuszał do dużo mniej ergonomicznego Afrykanina.
2020-09-27 Tomasz Wasyłyk: N-word pass.
A przepraszam bardzo, słowo "nigger" nie jest jednoznacznie "obrażające", ani na pewno nie jest wypleniane przez amerykańskich Murzynów. Obraźliwość słowa "nigger", zależy od tego kto je wypowiada, białemu nie wolno, wtedy jest obraźliwe, chyba że otrzymał od Murzynów w których obecności je wypowiada pozwolenie. Samym Murzynom za to, wolno nazywać siebie "nigger" i nie poczytują tego za obrazę; jest wręcz celebrowane przez część, jako symbol przynależności do ichniej wspólnoty. Są słowa jednoznacznie obraźliwe w języku angielskim, "coon", "sambo" i "jigaboo", których już nawet Murzynom nie wolno używać.
2020-09-27 JSC: A zatem mamy doczynienia...
z tzw. przywłaszczeniem kulturowym.
2020-09-27 Tomasz Wasyłyk: Not mad at Eminem to say ’nigga’, cause he’s my ’nigga’.
Załączam na dowód materiał muzyczny Nasa, najwybitniejszego barda Murzyńskich ghett.
https://youtu.be/zITGYaugkxs?t=174
2020-09-27 Mirosław Czylek: Podoba mi się...
Podoba mi się manifest. Warto dodać, że chyba nie jesteśmy też eksporterem żeńskich narządów płciowych i ubijaczek masła... Jak na linkowanym teledysku:
2020-09-28 Piotr Tyszko-Chmielowiec: Słowianie wstają z kolan?
Rozumiem, że nie mamy większych zmartwień?
2020-09-28 Wojciech Jóźwiak: Mniejsze zmartwienia?
Czasem warto uważnie przyjrzeć się mniejszym zmartwieniom, ponieważ ich przykład pozwala lepiej widzieć zmartwienia większe.
2020-09-28 Krzysztof Drozdowski: Jestem za
Jestem jak najbardziej za.
2020-09-28 Mirosław Czylek: To dobrze, bo
To dobrze, bo do mnie np doszedł komunikat kierujący na -> https://zasobygwp.pl/www.wojciechjozwiak.pl/slavs i przekierowywało na 404 Not Found.
2020-09-28 Piotr Tyszko-Chmielowiec: większe czy mniejsze zmartwienia
Powyżej napisałem oględnie, sugerując, że są poważniejsze sprawy, którymi się należy zajmować. Teraz, pozwólcie, prosto z mostu: w moim odczuciu jest to inicjatywa niepotrzebna, a nawet dla mnie trochę żenująca. Zdradza naszą niepewność co do tego, czy aby może jednak jesteśmy niewolnikami? W każdym razie ja się nie przyłączam.
2020-09-28 Wojciech Jóźwiak: Odpo. Piotrowi. Poetycka licencja
Piotrze, zalicz ten felieton do poetyckiej licencji. W różnych językach dzieją się dziwne rzeczy, np. nasze słowo (z łaciny, od castra, ufortyfikowany obóz wojskowy) kościół wygląda tak, jakby pochodziło od „kości”, co kiedyś Czesław Białczyński poetycko spożytkował mityzując, że nasze (tzn. pogańskie) chramy-kościoły tak nazwane, bo na fundamentach z kości je wznoszono. Z kością skojarzyło się też nam słówko kostyczny i chyba większość Polaków odbiera to słowo jako „kościsty” lub „skostniały”, nie zaś poprawnie z greckiego jako złośliwy. Do tej serii należy nasz ksiądz, który od tego samego germańskiego rdzenia, co niem. König, ang. king. Czy to coś znaczy? W niemieckim słowo Traum (sen) wygląda/brzmi łudząco podobnie jak trauma (greckie, ale wintegrowane do niem. tak samo jak do pol.: uraz, rana). Czy to by znaczyło, że ich sny-marzenia kończą się traumami? Niem. tot (martwy) lub der Tod (śmierć) z kolei podobne do total i totalitaryzm – które z łac. totus cały. Biorąc pod uwagę, że w jakimś stopniu nie tyle my myślimy w języku, co język myśli nami, to warto mieć wyczulone ucho na takie zbieżności.
2020-09-29 Wojciech Jóźwiak: Prócz tego badam pole sematyczne
2020-09-29 smoczyca: przeprosiny
2020-09-29 Wojciech Jóźwiak: Ciao
2020-09-30 Wojciech Jóźwiak: Wystawienie na nieoczekiwane propozycje
2020-10-05 Piotr Iwiński: To chyba uwarunkowanie historyczne.
Igor Witkowski w swojej najnowszej książce "Prawdziwe źródła Polski" pisze, że podobieństwo słów "Słowianin" i "niewolnik" nie jest przypadkowe. Potwierdza to, co pisze Wojtek, że "We wczesnym średniowieczu niewolników sprowadzano, kupowano, głównie wśród Słowian." Skoro, te dwa pojęcia są tak bardzo mocno utrwalone w świadomości społeczeństw europejskich (i nie tylko europejskich), to nie wiem, czy jakakolwiek walka o zmianę, o która apeluje Wojtek, ma sens.